Slapeloosheid (insomnia)

Echte slapeloosheid is een ziekelijk te kort aan slaap en/of onregelmatig slapen ('slecht slapen') waarvan men overdag last heeft. Ca. 1 op de 3 volwassenen zegt last te hebben van slapeloosheid (NIPO-enquête 1977). Slaapklachten komen vaker voor bij ouderen en 2 x vaker bij vrouwen dan bij mannen.

Slapeloosheid ken drie vormen:
- Moeilijk in kunnen inslapen (inslaapstoornis)
- Niet goed kunnen doorslapen (doorslaapstoornis)
- Vaak wakker worden (licht slapen)

Let op!
- Pseudoslapeloosheid is slapeloosheid waar men overdag géén last van heeft. Pseudoslapeloosheid hoeft niet te worden behandeld.
- Ouderen]/i] hebben van nature een lichtere, kortere en vaker onderbroken slaap dan jongeren en middelbaren. Een eventueel slaaptekort wordt overdag vaak gecompenseert door een (middag)dutje.

Symptomen van slapeloosheid

Mogelijke symptomen van slapeloosheid:
- Slecht inslapen
- Slecht doorslapen ('kort slapen')
- Vaak wakker worden ('licht slapen')
- Slechte, onvoldoende verkwikkende slaap
- Overdag problemen met normaal functioneren thuis en op het werk (slapeloosheid als '24-uursprobleem')
- Emotionele labiliteit (door geestelijke uitputting)

Behandeling van slapeloosheid

Beschikbare behandelingen van slapeloosheid:
Slapeloosheid door verkeerde leefgewoonten:
- Op regelmatige tijden gaan slapen en opstaan
- Overdag wakker blijven (geen dutjes doen)
- Storende geluiden verminderen (o.a. ramen dicht, oordopjes)
- 's Avonds matig eten (tot 3 uur voor slapengaan)
- 's Avonds weinig of geen koffie (wel caffeine-vrije koffie)
- 's Avonds weing of geen alcohol (alcohol heeft minder diepe slaap tot gevolg, waardoor men vaker wakker wordt)
- 's Avonds laat geen werkzaamheden verrichten, maar ontspannen (bijv. 'blokje om' of warm bad)
- Apstaan als u niet kunt slapen en afleiding zoeken (bijv. rustige muziek)
- Slaap-cursus
-Slaapmiddelen
- Combinatie van bovengenoemde mogelijkheden

(2) Slapeloosheid door lichamelijke aandoening (bijv. pijn):
Behandeling van de onderliggende oorzaak (causale therapie) en/of van de pijn met pijnstillers.

Let op! Bij pijn zijn slaapmiddelen zinloos zolang de pijn zelf niet afdoende is bestreden!

(3) Slapeloosheid door psychische problemen:
Behandeling van de oorzaak van de psychische klachten met psychofarmaca en/of psychotherapie

(4) Slapeloosheid met onbekende oorzaak:
- Slaapcursus
-Slaapmiddelen

Let op! Het effect van slaapmiddelen is vaak gering en slechts tijdelijk. Behalve dat u er overdag suf van kunt worden, kunt u er ook betrekkelijk snel verslaafd aan raken, waardoor stoppen erg moeilijk kan zijn.

Oorzaken van slapeloosheid

Mogelijke oorzaken van slapeloosheid:
- Pijn
- Angst
- Benauwdheid
- Koffie en/of alcohol (voor het slapen gaan)
- Laat eten
- Spijsverteringsaandoeningen
- Nervositeit
- Stress
- Overspannenheid
- Burn-out
- Zorgen, piekeren en 'malen'
- Onregelmatig leven
- Ouderom
- Hyperactiviteit
- Overmatig werken ('work-aholic' )
- Laat werken/vergaderen
- Onregelmatig werken (o.a. nachtwerk, ploegendienst)
- Verre vliegreizen (jetleg)
- Snurkende bedgenoot
- Buren-/straatlawaai
- Psychische problemen
- Psychische aandoeningen, waaronder depressiviteit
- Rusteloze benen (RLS)
- Combinatie van een of meer van deze factoren
- Onbekend (aanleg?)

Slapeloosheid: slaaphygiëne

Echte slapeloosheid is een te kort aan slaap en/of onregelmatig slapen waarvan men ook overdag ernstige last heeft. Eén van de belangrijke oorzaken van slapeloosheid is een slechte slaaphygiëne als gevolg van ongezonde leefgewoonten.

Een gezonde slaap kan o.a. worden verkregen door:
(1) Slaapgestuurd slapen
- Gaan slapen als men zich slaperig voelt. In dat geval niet in bed lezen of TV kijken.
- Opstaan en iets ontspannends doen als men geen slaap (meer) heeft
- Enkele uren voor het slapen gaan geen dutjes meer doen
- Vermijden van (al te) actieve geestelijke of lichamelijke arbeid voor het slapen gaan.
(2) Regelmatig dag- en nachtritme
Dit kan o.a. worden bereikt door op geregelde tijden naar bed te gaan en op te staan, ook in het weekend.
(3) Goede slaapomgeving
Goed bed, matras en kussen, juiste (slaap)kamertemperatuur, voldoende luchtventilatie, voldoende geluidsisolatie, geen opzichtige wekker.
(4) Gematigde voeding- en drinkgewoonten
Gebruik enkele uren voor het slapen gaan geen overvloedige maaltijden, geen koffie, thee, cola, of cacoa, weinig of geen alcohol of andere drugs.
(5) Juiste lichaamsbeweging
Doe regelmatig (ca. 3-4 x per week) voldoende (15-60 minuten) lichaamsbeweging (o.a. wandelen, sporten, home trainers). Dit verlaagt het gemiddelde stressniveau. Sporten vroeg in de avond bevordert in het algemeen een goede slaap.
Doe geen intensieve lichaamsbeweging of sport vlak vóór het slapen gaan. .

Naar de (huis)arts?

Raadpleeg (huis)arts:
- als de slapeloosheid het gevolg is van lichamelijke klachten.
- als de slapeloosheid het gevolg is van psychische klachten.
- als de slapeloosheid weken lang aanhoudt en behandelingen niet helpen.
- als u een slaapcursus wilt volgen.
- als u wil stoppen met het gebruik van slaappillen.
- als er andere verontrustende verschijnselen zijn.

Bronnen:
- Farmacotherapeutisch Kompas
- Merck Medisch Handboek
- NHG-folder \" Slaap-problemen\", juni 2002

Zie ook:
- slaap

Terug naar slaapaandoeningen

Medicijnen

Slapeloosheid (insomnia)

Medicijnen

Medische Encyclopedie

Top Dossiers

ConsuMed Nieuwsbrief

Meld me aan voor de nieuwsbrief

Volg ons

Facebook

Twitter